Geen onopgemerkt verschijnsel in Amsterdam, maar nu langzamerhand steeds minder prominent in het stadsbeeld: de krul, de populaire naam voor het Amsterdamse urinoir. Door sommigen ook wel deftig ‘pissoir’ benoemd. Het waren er honderden in allerlei vormen en verschijningen, aldus de digitale uitgave ‘De krullen van Amsterdam’, een renovatieproject van D. Cornelissen & Zonen (z.j.). Ook Wikipedia wijdt uitgebreide aandacht aan de enkele krul, de dubbele krul, de dubbele met afdak, enzovoort. Hoeveel ‘krullen’ Amsterdam telde in 1965 is niet nauwkeurig gedocumenteerd, maar het zal tussen de 175 en 250 zijn geweest. Tegenwoordig bestaan er automatische toiletten, die ook voor gebruik door vrouwen bedoeld zijn. Maar net van die ene, bij de ingang tegenover het Nieuwendammerhammetje, die voor de jeugd in het Volewijckpark centraal stond, ontbreekt een foto.
Dia:
Eens, op de fiets op weg naar mijn huis aan de Adelaarsweg, langs de middelste ingang van het park, zag ik een aantal dunne beentjes aan de onderkant van dat urinoir uitkomen. Van wie waren die? Eén paar herkende ik als die van mijn jongere broertje. Die jochies stonden daar te roken! Die kleine boeven! Ik denk dat ik de toorn Gods in mijn blik had, want toen ze mij zagen, renden ze er als gekken van door.
Pim:
Ik ben al heel lang weg uit Noord. Staat de krul er nog ter hoogte van de ingang bij het vroegere verenigingsgebouwtje aan de rand van het park? Typisch voorbeeld van Amsterdams straatmeubilair, dat gebruikt werd als speeltuig voor de kinderen. Daar klommen we op en sprongen er weer vanaf. Voor ons was het een ontmoetingsplek voor gevechten met kinderen van de Mussenstraatschool.
Nico:
Zomers voetbalden we op het plein bij de tweede ingang, die met de pisbak, schuin tegenover het Nieuwendammerhammetje. Ook dat was verboden, maar werd door de meeste agenten oogluikend toegelaten. De aardigheid was daar echter gauw af toen de echte liefhebbers van voetbal ontdekten dat je na je twaalfde verjaardag lid kon worden van een voetbalclub. Dat werd dan of de Volewijckers of Blauw-Wit.
Dick:
Zijn er ook wel eens enge mannen in het park gesignaleerd, was een van mijn vragen aan gebruikers. Wel, de meeste verhalen ontstegen niet het niveau van roddel en gerucht. Ik heb concreet maar één getuige gesproken die over twee engerds kon vertellen. De ene man gaf zich letterlijk bloot en dan gilde het groepje van schrik het halve park bij elkaar. De ander, aldus de getuige, maakte altijd vreemde en griezelige gebaren. ‘In een groepje was je niet bang, maar o wee als je alleen was.’
Bericht van 28 oktober 1929 uit De Tijd: ’De commissaris van politie in de eerste sectie te Amsterdam, bureau Volewijkspark aan den Adelaarsweg, verzoekt den heer en de dame, die op Zaterdagmiddag jl. omstreeks 5 uur n.m. in het Volewijkspark aan de overzijde van het IJ zijn aangesproken door een negenjarig knaapje, dat hun mededeelingen deed over een even te voren plaats gevonden hebbend zedenmisdrijf en die daarna met den dader zouden hebben gesproken, zich wel zoo spoedig mogelijk aan zijn bureau te willen vervoegen voor het geven van inlichtingen.’
© 2025 Dick de Scally. Op deze publicatie berust auteursrecht.
Overzicht alle afleveringen “Het park en wij“.
Dick maakt deze serie geheel op eigen titel.
Reageren? Voor nu kunt u contact met de redactie opnemen via de link onderaan de website.
Wij sturen dan uw mail door naar Dick.
Op de hoogte blijven van toekomstige artikelen in deze serie?
Schrijf u dan in op de nieuwsbrief
