Het westelijk deel van de voormalige Waterlandse zeedijk: Kadoelen en de Landsmeerder- en Oostzanerdijk.
In mijn jeugd was de oude Waterlandse Zeedijk al niet meer de oude verbindingsweg vanaf Durgerdam via Schellingwoude, Nieuwendam, Kadoelen en de Oostzaner Overtoom naar Zaandam. De weg was reeds op diverse plaatsen onderbroken door nieuwe wegen en de aloude beschermende functie van de dijk tegen doorbraken en overstromingen was al meer dan een eeuw overbodig geworden, totdat in 1960 de dijk van Zijkanaal brak en Tuindorp Oostzaan onder water kwam te staan. Toen heeft de Oostzanerdijk voorkomen dat er veel meer land overstroomd raakte.
Tot aan de aanleg van het Noordzeekanaal, in de tweede helft van de 19e eeuw, klotsten de golven van het IJ nog regelmatig bedreigend tegen de Landsmeerder- en Oostzanerdijk. Met de gelijktijdige aanleg van de Oranjesluizen bij Schellingwoude werd ogenschijnlijk voorkomen dat de Zuiderzee nog ooit kon toeslaan, Dat bleek een misrekening toen in 1916 de dijken van de Zuiderzee op tal van plaatsen braken en Waterland toch weer onder water liep.
Bij Kadoelen, dat al in de 14e eeuw vermeld werd, waren er dijkdoorbraken in het begin van de 16e eeuw, waarbij de Wilmkebreek en Kadoelerbreek ontstonden. Het duurde vijf jaar voordat de diep gelegen Wilmkebreek in de 17e eeuw ingepolderd kon worden. De windmolen die het gebied sinds dien droog hield werd in 1916 door een elektrisch gemaal vervangen.
Waar al eeuwen lang aan de Landsmeerderdijk cafe Kadoelen stond was al in 1631 de herberg ‘De Groene Ridder’ gebouwd. De herberg had dezelfde naam als het schip van de eerste eigenaar die betrokken was bij de kaapvaart. Kapiteins en een deel van de bemanning uit Kadoelen nam deel aan dergelijke zeereizen evenals zeelieden uit Landsmeer.
De Kadoelenweg naar Landsmeer werd vroeger De Gouw genoemd. Het was niet meer dan een smal, onverhard pad met een sloot er langs voor het vervoer van melk in schuiten die naar Amsterdam voeren.
De Stoombootweg was ook zo’n pad, dat belangrijk werd toen in 1867 bij de Oostzaner Overtoom een stoombootdienst naar Amsterdam werd gestart. Toen in 1921 de autobusdienst ENHABO tussen Amsterdam en Landsmeer ging rijden was het snel afgelopen met de veerdiensten. Vanuit de haven bij de Overtoom vond al vanaf de 16e eeuw koopvaart plaats naar de Oostzee. In de 17e en 18e eeuw was het een belangrijke haven voor de walvisvangst. Aan het Twiske stonden toen twaalf traankokerijen. De Overtoom is gesloopt in1946.
In tegenstelling tot de andere dijkdorpen van de Waterlandse Zeedijk werd de Oostzanerdijk nooit een dorpskern. Er was minder goede landbouwgrond en de plek lag te ver van de belangrijke vaarwegen.
Tussen 1921 en 1924 werd ten zuiden van de Oostzanerdijk Tuindorp Oostzaan gebouwd.
In mijn jeugd was het al moeilijk om de echte oude bewoningskernen nog te kunnen vinden, maar tegenwoordig is dat nog moeilijker geworden.
Bronnen:
• Foto’s ter beschikking gesteld door: www.historischarchief-toz.nl
© 2019 Ruud Borman. Op deze publicatie berust auteursrecht. Zie Colofon.
Overzicht alle afleveringen Tuindorp Oostzaan, een bijzondere geschiedenis.
Ruud maakt deze serie geheel op eigen titel.
Reageren? Wij gaan nog een contactformulier aanmaken waar u Ruud kunt bereiken. Voor nu kunt u contact met de redactie opnemen via de link onderaan de website. Wij sturen dan uw mail door.
Op de hoogte blijven van toekomstige artikelen in deze serie?
Schrijf u dan in op de nieuwsbrief
