Ook het politiebureau ontkwam niet aan allerlei maatregelen van de Duitsers, die de dienst inschakelden voor hun terreur. Op kerstavond 1940 versierden agenten van het politiebureau met een zelfgemaakte slinger van letters de leuzen ‘leve de koningin’ en ‘OZO’ (afkorting van Oranje Zal Overwinnen). Heeft iemand dit doorgegeven aan de Duitse bezetter? In elk geval werd agent Henry Bruning om deze ‘verzetsdaad’ vier maanden gevangengezet en daarna uit de dienst ontslagen.
Ophalen
Onder Duits bewind heeft het bureau nog een rol gespeeld bij de deportatie van Joden. Op 2 (of 3) september 1942 ontving het politiekorps telefonisch bericht dat nog dezelfde avond het ophalen van Joden zou beginnen en dat het korps manschappen zou moeten leveren. Er ontstond discussie of men daaraan wel kon meewerken. Omdat de algemene stemming was dat het toch niet viel tegen te houden, aanvaardde men het werk met de intentie om het zo soepel mogelijk uit te voeren. Even later die avond kregen de chefs van de bureaus Linneusstraat en Adelaarsweg de namen en adressen door van de Joden die moesten worden opgehaald. Na een korte instructie trokken de agenten er in tweetallen op uit. De Joden moesten mee naar het bureau en werden vandaar met vrachtwagens vervoerd naar de Zentralstelle op het Adama van Scheltemaplein.
Bombardement juli 1943
Het is wrang te lezen in ‘De bombardementen op Amsterdam-Noord’ door J.L.van der Pauw (Boom, 2009) dat het bombardement van zaterdag 17 juli 1943 op de Fokkerfabrieken slechts een bijrol vervulde in het geheel van de geallieerde bombardementen. Belangrijkste doelen waren een vliegtuigfabriek in Hamburg en een spoorwegemplacement in Hannover. Als afleidingsmanoeuvre was Fokker gekozen, ondanks de ligging aan de rand van een woonwijk. De aanval was een volslagen mislukking, die 185 burgers en één Duitse militair het leven kostte.
De materiële schade was enorm. In de Vogelwijk was het politiebureau een van de getroffen gebouwen. Drie politiemensen kwamen om: Dirk Tigchelaar, Roelof Luns en Gerrit Sempel. Het verhaal gaat dat brigadier Jan Dral eigenwijs was. Bij het eerste luchtalarm vertrok hij naar huis in plaats van naar de schuilkelder. Het heeft zijn leven gered.
Volgens kleindochter Cokkie Dral klopt dit verhaal waarschijnlijk niet. Ze schrijft me: ‘Ik kan me ook niet voorstellen dat mijn grootvader, die zeer plichtsgetrouw was, eigenwijs naar huis ging. De versie die ik ken is deze: mijn grootmoeder was ziek en mijn opa kreeg de boodschap of hij naar huis wilde komen. Dat hij ging, redde zijn leven.’ Het bureau verhuisde naar een school in de Merelstraat, de latere Hillegonda de Zwartschool voor kleuters, vanaf 1946 mijn school. De ruïne van politieposthuis 13 met de cellen in de kelder heeft nog jarenlang dienstgedaan als spannende speelplaats voor de jeugd.
© 2025 Dick de Scally. Op deze publicatie berust auteursrecht.
Overzicht alle afleveringen “Het park en wij“.
Dick maakt deze serie geheel op eigen titel.
Reageren op Verzet of pech? Voor nu kunt u contact met de redactie opnemen via de link onderaan de website.
Wij sturen dan uw mail door naar Dick.
Op de hoogte blijven van toekomstige artikelen in deze serie?
Schrijf u dan in op de nieuwsbrief
Gerelateerd:
Bestel De Bombardementen Op Amsterdam-Noord juli 1943
(indien beschikbaar)
Auteur: J.L. van der Pauw
Amsterdam Noord Verzet of pech?
